Για να ολοκληρώσουμε τη συγκεκριμένη χρονιά, αποφασίσαμε να ζητήσουμε από την καθηγήτρια Helena Soleto του Πανεπιστημίου Carlos III της Μαδρίτης να αναλύσει την κατάσταση των δύο ευρωπαϊκών έργων που συντονίζει: FAIRCOM και RETREAT.
Ο πληθυσμός στόχος των εν λόγω έργων είναι γυναίκες θύματα σεξουαλικής βίας σε χώρες–μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Γνωρίζουμε ότι φέτος, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων και της καραντίνας, οι αναφορές έμφυλης βίας έχουν αυξηθεί.
1. Πώς συνέβαλε το έργο RETREAT τους τελευταίους μήνες στη βελτίωση των συνθηκών των γυναικών; Ποιες ήταν οι ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν από τους εταίρους προς αυτήν την κατεύθυνση;
Στο πλαίσιο του έργου RE-TREAT, έχουν δημιουργηθεί ενδιαφέρουσες νέες επαφές, ενώ οι ήδη υπάρχουσες επαφές ενισχύθηκαν, προκειμένου να επιτευχθεί συλλογική μάθηση σε αυτό το θέμα. Πολλοί άνθρωποι που έλαβαν μέρος στις συνέντευξεις ήταν πρόθυμοι να ενημερωθούν για τις απαντήσεις άλλων ομάδων επαγγελματιών ή τι επισημάνθηκε στα δικά τους επαγγέλματα. Επίσης, έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για τις πιθανές αδυναμίες καθώς και για τις προτάσεις βελτίωσης. Ως εκ τούτου, η ενθάρρυνση αυτών των διεπιστημονικών συναντήσεων «συλλογικής σοφίας» έχει θεωρηθεί ως κλειδί για τη βελτίωση της κατάστασης των θυμάτων σεξουαλικών εγκλημάτων.
Επιπλέον, το 2020, διάφορες δραστηριότητες και δράσεις έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο του έργου RE-TREAT όπως τα ακόλουθα:
• Έρευνα για τη θεραπεία θυμάτων σεξουαλικής βίας σε 3 χώρες της Μεσογείου (Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία). Για το σκοπό αυτό, πραγματοποιήσαμε συνεντεύξεις με ομάδες επαγγελματιών που ειδικεύονται στη θεραπεία θυμάτων σεξουαλικών εγκλημάτων στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Ισπανία. Επιπλέον, σε αυτές τις χώρες, πραγματοποιήθηκε μια σημαντική νομολογιακή ανάλυση των αποφάσεων σχετικά με τη σεξουαλική βία που εκδόθηκαν από τα Ανώτατα Δικαστήρια, καθώς και από τα υπόλοιπα δικαστήρια. Αυτή η έρευνα μας επέτρεψε να προσδιορίσουμε, μεταξύ άλλων ζητημάτων, πώς χρησιμοποιείται το θύμα ως πηγή και αντικείμενο αποδείξεων, τι είδους αποδεικτικά στοιχεία γίνονται δεκτά ή το αποτέλεσμα της κατάθεσης που δόθηκε από το θύμα.
Πραγματοποιήθηκαν επίσης συνεντεύξεις με θύματα σεξουαλικών εγκλημάτων προκειμένου να γνωρίσουμε τις δικές τους αντιλήψεις και εμπειρίες καθ’ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας καθώς και τη μεταχείριση που έχουν λάβει από το Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης.
Ως αποτέλεσμα, έχουν ληφθεί δεδομένα σχετικά με το αντικείμενο της έρευνας, το οποίο έχει εκδοθεί σε 3 εθνικές εκθέσεις που έχουν ήδη υποβληθεί στην ΕΚ και θα δημοσιευθούν στον ιστότοπο μας το 2021.
• Συλλογή υπαρχουσών ορθών πρακτικών για τη μεταχείριση των θυμάτων σεξουαλικών εγκλημάτων καθ ‘όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας. Αυτή η εργασία θα μας επιτρέψει να αναπτύξουμε έναν Κώδικα Συμπεριφοράς για νομικούς επαγγελματίες που ασχολούνται με αυτό το είδος των θυμάτων.
• Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του 2020, έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές δραστηριότητες επικοινωνίας και διάδοσης και στα δύο έργα. Για παράδειγμα, έχουν δημοσιευτεί δύο ενημερωτικά δελτία και ένα δελτίο τύπου για την κατάσταση και την πρόοδο των Έργων. Επιπλέον, ενδιαφέρουσες δημοσιεύσεις για διάφορα θέματα που σχετίζονται με τη μεταχείριση των θυμάτων σεξουαλικής βίας έχουν αναρτηθεί στα κοινωνικά δίκτυα και στον ιστότοπο μας.
• Τέλος, όλες αυτές οι δράσεις και δραστηριότητες έχουν οργανωθεί και προγραμματιστεί από την ερευνητική ομάδα του RE-TREAT μέσω μηνιαίων συναντήσεων στις οποίες συζητήθηκαν αυτά τα θέματα.
2. Ποιες ήταν οι πιθανές δυσκολίες που αντιμετωπίσατε τους πρώτους μήνες από την έναρξη του έργου; Πώς καταφέρατε να τις επιλύσετε;
Τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίστηκαν ήταν η απαγόρευση των μετακινήσεων λόγω της πανδημίας του COVID-19 και ο μεγάλος φόρτος εργασίας των βασικών επαγγελματιών που ασχολούνται με τη φροντίδα των θυμάτων σεξουαλικών εγκλημάτων. Αυτός ο υψηλός φόρτος εργασίας προκλήθηκε όχι μόνο από τον αντίκτυπο της τρέχουσας κρίσης στο προσωπικό υγείας – που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη φροντίδα των θυμάτων σεξουαλικών εγκλημάτων – αλλά και από τη δυσκολία εστίασης της προσοχής στα θύματα από διάφορους επαγγελματίες, καθώς και τη συσσώρευση περιπτώσεων που έχουν αναφερθεί/καταγγελθεί. Αυτή η κατάσταση δυσκόλεψε την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων και των συναντήσεων που είχαν προγραμματιστεί για αυτούς τους μήνες. Επίσης, έκανε μερικές από τις συνεντεύξεις – που περιλαμβάνονται στις Εθνικές Αναφορές – δύσκολο να διεξαχθούν. Παρ ‘όλα αυτά, η δέσμευση των ανθρώπων που έχουν συμμετάσχει σε αυτό το Έργο, επέτρεψε στην ερευνητική ομάδα να συνεχίσει επιδεικνύοντας ευελιξία, τόσο στα χρονοδιαγράμματα, όσο και στους πόρους για την εκτέλεση του ερευνητικού έργου και των συνεντεύξεων.
3. Ποιες είναι οι επιθυμίες σας για το επόμενο έτος αναφορικά και με τα δύο έργα;
Ελπίζουμε ότι η τρέχουσα κατάσταση δημόσιας υγείας θα βελτιωθεί, ώστε να μην υποβαθμιστεί η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που αντιμετωπίζουμε όσον αφορά την έμφυλη βία. Όπως γνωρίζουμε, τόσο για ενήλικες γυναίκες όσο και για παιδιά-θύματα, ο περιορισμός των κοινωνικών επαφών μπορεί να ευνοήσει τις καταστάσεις/ εμπειρίες βίας. Ταυτόχρονα, η σημασία της φροντίδας των θυμάτων από διαφορετικά επαγγελματικά περιβάλλοντα είναι ιδιαίτερα περίπλοκη σε μια κατάσταση όπως η τρέχουσα.
Επιπλέον, είμαστε ικανοποιημένοι με την πρόοδο που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής και στα δύο έργα. Βρέθηκαν ενδιαφέροντα αποτελέσματα στην έρευνα που διεξήγαγαν οι εταίροι – ιδιαίτερα όταν αυτά τα αποτελέσματα συγκεντρώθηκαν -. Ελπίζουμε να συνεχίσουμε να δουλεύουμε όπως έχουμε κάνει μέχρι τώρα, ενσωματώνοντας στην έρευνά μας τα συμπεράσματα που αντλούμε από τις δραστηριότητες που προγραμματίζονται για τους επόμενους μήνες.
Τέλος, ελπίζουμε να μπορέσουμε να επιφέρουμε μια σημαντική αλλαγή στην κατανόηση αυτού του είδους εγκλημάτων, αναφορικά με την εξειδίκευση και τις προοπτικές του φύλου. Επιπλέον, αναμένεται να ενσωματώσουμε με μεγαλύτερη σαφήνεια τα συμφέροντα των θυμάτων σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας – τόσο προδικαστικά όσο και μεταδικαστικά -. Επίσης, μέσω αυτών των παρεμβάσεων/ δραστηριοτήτων, η ομάδα των Έργων RE-TREAT και FAIRCOM επιδιώκει να επιτύχει ουσιαστικές αλλαγές όσον αφορά στην αποζημίωση των θυμάτων σεξουαλικών εγκλημάτων, αναγνωρίζοντας τις ελλείψεις κάθε κράτους και προάγοντας τις ορθές πρακτικές που εντοπίστηκαν.